มารู้จัก! “อาการแพนิคในผู้สูงวัย”ที่ไม่ใช่แค่ขี้ตกใจ

“อาการแพนิค” หรือชื่อภาษาไทยที่ถูกเรียกว่า “โรคตื่นตระหนก” โดยเป็นเป็นโรควิตกกังวลชนิดหนึ่งที่มีความวิตกกังวลสุดขีด หรือมีความกลัว ความอึดอัด ไม่สบายอย่างรุนแรง เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและถึงขีดสูงสุดในเวลา 10 นาที คงอยู่สักระยะหนึ่ง แล้วค่อยๆ ทุเลาลงและอาการมักจะหายในเวลาประมาณครึ่งชั่วโมง โดยการเกิดอาการตื่นตระหนกเช่นนี้มักพบบ่อยในวัยผู้สูงอายุตอนต้นและมักเกิดขึ้นเองโดยไม่มีสิ่งกระตุ้น จึงอาจทำให้ผู้สูงอายุที่มีอาการนี้เกิดความวิตกกังวลจนนำไปสู่โรคร้ายแรงอื่นๆ ได้ในที่สุด

“อาการแพนิคในผู้สูงวัย” ไม่ใช่แค่ “ขี้ตกใจ” เท่านั้น

หลายๆ คนมักเข้าใจไปว่า “การแพนิค” คืออาการของคนที่มักจะ “ตกใจ” เกินเหตุ และไม่ว่าจะเกิดเหตุการอะไรก็มักจะมีคำพูดติดปากที่ว่า “ตั้งสติ อย่าแพนิค” นั่นจึงยิ่งทำให้เจ้าอาการชนิดนี้ดูเป็นเพียงอาการที่แสดงถึงความขี้ตกอกตกใจเท่านั้น แต่แท้จริงเราอาการนี้มีอะไรมากกว่าที่ทุกคนคิดและยิ่งหากเกินในผู้สูงอายุยิ่งไม่ใช่เรื่องเล่นๆ เลยทีเดียว

โรคตื่นตระหนก คือ โรคที่เกิดจากฮอร์โมนลดหรือเปลี่ยนแปลงกระทันหัน ทำให้ระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ เหมือนไฟฟ้าลัดวงจร ระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของร่างกายในหลายๆ ส่วน จึงเกิดอาการหลายอย่างร่วมกัน เช่น หัวใจเต้นแรง เหงื่อออก หายใจไม่ทัน เป็นต้น อีกทั้งเป็นอาการที่เกิดขึ้นฉับพลันโดยที่ไม่มีสาเหตุหรือมีเรื่องให้ต้องตกใจ

โรคแพนิคกับสาเหตุที่แท้จริง

สาเหตุของโรค เชื่อว่ามีปัจจัยหลายประการที่อาจประกอบกันทำให้เกิดอาการ เช่น

• ทางด้านร่างกาย

มีปัญหาในการทำงานของสมองส่วนควบคุมความกลัว ซึ่งเป็นความผิดปกติของสารสื่อนำประสาทบางอย่าง

• ทางพันธุกรรม

อาจพบได้จากสมาชิกในครอบครัวเดียวกัน หากใครคนใดคนหนึ่งมีประวัติการเป็นโรคนี้มาก่อน บุตรหลานรุ่นต่อๆ มาก็อาจจะมีอาการนี้ได้ด้วยเช่นเดียวกัน

• ทางด้านจิตใจ

ความตึงเครียดในชีวิต ได้รับความกระทบกระเทือนทางจิตใจอย่างรุนแรง

• โรคทางอายุรกรรม หรือ สารจากยาบางชนิด

ผู้สูงอายุในบางรายอาจไม่ได้มีปัจจัยทางด้านร่างกาย พันธุกรรม และจิตใจ มากระตุ้นให้เกิดอาการและถึงแม้ว่าสิ่งกระตุ้นได้หมดไปแล้วก็ตาม แต่ผู้ป่วยสูงอายุบางรายก็ยังคงมีอาการจู่โจมเกิดขึ้นต่อไป

อาการที่สังเกตได้

สารพัดอาการของโรคแพนิคที่เห็นได้ชัด และดูใกล้เคียงกับโรคหัวใจจนหลายคนมักเข้าใจผิด ได้แก่ ใจสั่น ใจเต้นเร็ว มือชา หายใจไม่อิ่ม เป็นต้น และในผู้สูงอายุบางรายอาจเกิดอาการวิตกกังวล กลัวว่าอาการจะกลับมา กลัวจะเสียสติและเสียชีวิต โดยอาการกังวลดังกล่าวผู้สูงอายุที่เป็นผู้ป่วยโรคนี้จะไม่สามารถควบคุมตนเองได้

• ใจสั่น ใจเต้นแรง แน่นหน้าออก
• เหงื่อออกมาก รู้สึก ร้อนๆ หนาวๆ
• หายใจถี่ หายใจไม่อิ่ม
• วิงเวียนศีรษะ คล้ายจะเป็นลม

โรคแพนิคอันตรายต่อผู้สูงอายุถึงชีวิตหรือไม่?

ต้องบอกก่อนว่าโรคนี้เป็นโรคที่ไม่ได้เป็นอันตรายต่อชีวิต แต่ก็ไม่ควรปล่อยไว้ หากบุตรหลานในครอบครัวได้พบว่าผู้ใหญ่ในบ้านมีอาการข้างต้นหรือมีสัญญาณอื่นๆ ที่บ่งบอกว่าท่านจะเป็นโรคตื่นตระหนก ก็ควรรีบพาท่านไปพบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อรีบทำการรักษาให้โดยเร็ว เพราะแม้ตัวโรคจะไม่ได้เป็นอันตรายแต่ก็เป็นสาเหตุของโรคร้ายแรงอื่นๆ ตามมานั่นเอง

• สามารถทำการรักษาได้ 2 แบบ คือ

รักษาด้วยยา

ยารักษากลุ่มอาการตื่นตระหนกแบ่งตามการออกฤทธิ์ได้ ดังนี้

1. ยากลุ่มออกฤทธิ์เร็ว: ยากลุ่มนี้ควบคุมอาการของโรคได้เร็ว แต่หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานอาจทำให้ดื้อยา แพทย์จึงมักให้เพื่อคุมอาการเท่านั้น

2. ยากลุ่มออกฤทธิ์ช้า: ยากลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ช้า โดยใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์จึงจะเห็นผล เนื่องจากตัวยาจะเข้าทำการเปลี่ยนแปลงระดับสารสมอ

รักษาด้วยกันดูแลตนเอง

สามารถทำได้ง่ายๆ โดยเริ่มจากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน เช่น

1. งดการทำกิจกรรมที่ต้องใช้ความเร่งรีบจนเกินไป

2. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ งดแอลกอร์ฮอล์ และสารเสพติดอื่นๆ

3. ไม่ใช้เวลาที่อยู่กับหน้าจอคอมหรือโทรศัพท์นานๆ

4. ฝึกหายใจเข้า-ออก และเรียนรู้ที่จะผ่อนคลายตัวเองเสมอเมื่อเกิดอาการวิตกกังวล

อย่างไรก็ดี “อาการแพนิค” ยังคงเป็นกลุ่มอาการที่ได้รับสนใจกันมากในปัจจุบัน ดังนั้นการเตรียมพร้อมที่จะรับมือเป็นสิ่งดีแต่การรับมืออย่างถูกต้องเป็นสิ่งที่ดีกว่า บุตรหลานในทุกๆ บ้านควรให้ความสำคัญและเรียนรู้เกี่ยวกับข้อมูลของโรคนี้อย่างถูกต้อง โดยอาจจะขอคำแนะนำจากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญประกอบด้วย เพื่อที่จะนำไปดูแลคุณพ่อคุณแม่ที่บ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

สังเกตภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ มีความอันตรายอย่างไร

“โรคความดันสูง” ในผู้สูงอายุ กับ 8 ภาวะแทรกซ้อนมีอะไรบ้าง

5 นวัตกรรมของใช้ผู้สูงอายุสุดล้ำ-เพื่อผู้สูงวัยยุค 2022