“ไอบ่อย ไอมาก” สาเหตุของการสำลักอาหารของผู้สูงวัย

ไอบ่อย ไอมาก เชื่อว่าผู้สูงอายุหลายๆ ท่านกำลังประสบปัญหากับอาการไอเรื้อรังเช่นนี้อยู่ ซึ่งการไอนั้นก็เกิดได้จากหลายสาเหตุ ซึ่งอาจไม่จำเป็นต้องเกิดจากการเป็นไข้ ไม่สบายเพียงอย่างเดียว แต่ในบางครั้งก็มาแบบไม่รู้สาเหตุก็เป็นได้ อย่างไรก็ดี อาการไอเรื้อรังเช่นนี้ ดูเผินๆ แล้วอาจดูไม่อันตรายอะไร แต่แท้จริงแล้วส่งผลเสียได้ง่ายๆ โดยเฉพาะในขณะที่ผู้สูงอายุกำลังรับประทานอาหาร ซึ่งอาจทำให้พวกท่านสำลักและเกิดผลร้ายแรงได้ในที่สุด

"ไอบ่อย ไอมาก" สาเหตุของการสำลักอาหารของผู้สูงวัย

“ไอบ่อย ไอมาก” เกิดจากอะไร รักษาได้หรือไม่หาไม่อยากให้ผู้สูงอายุเกิดการสำลักอาหาร?

อาการไอ (Cough) คือ การตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งผิดปกติ โดยการดันลมออกจากปอดอย่างรวดเร็ว ซึ่งการไอสามารถเกิดจากความตั้งใจไอของผู้ที่มีอาการเองและสามารถเกิดขึ้นแบบอัตโนมัติจากกลไกของร่างกาย เพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในทางเดินหายใจ เช่น ฝุ่นควัน มลพิษ สารเคมี เสมหะหรือน้ำมูกที่เกิดจากอาการป่วย ฯลฯ การไอจึงถือเป็นกลไกอย่างหนึ่งในการป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายผ่านระบบทางเดินหายใจอีกด้วย

ประเภทของ “การไอ”

เกิดจากการติดเชื้อในทางเดินหายใจทำให้มีการอักเสบของเยี่อบุทางเดินหายใจ ในระยะแรกเริ่มจะมีอาการเหมือนหวัดธรรมดาทั่วไป แต่เมื่อเข้าระยะ Paroxysmal Stage ในสัปดาห์ที่ 3 จะมีอาการไอต่อเนื่องเป็นชุด 5-10 ครั้งและสลับไปกับการสูดหายใจเข้าอย่างรุนแรง ทำให้รู้สึกเจ็บหน้าอกและเหนื่อย

  • ไอแห้ง (Dry Cough)

เป็นอาการไอแบบไม่มีเสมหะ โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการไอที่พบได้บ่อยที่สุดคือ การไอจากการติดเชื้อของทางเดินหายใจส่วนบนเนื่องมาจากไข้หวัด นอกจากนี้อาจเกิดจากอาการระคายเคืองจากมลพิษ อุณหภูมิ เกิดจากผลข้างเคียงของยาบางตัวด้วย

  • ไอเปียก (Wet Cough)

คืออาการไอแบบมีเสมหะซึ่งการไอจะช่วยขับเสมหะออกจากทางเดินหายใจ เกิดจากหลายสาเหตุส่วนใหญ่มักเกิดจากการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรียที่เป็นต้นเหตุของไข้หวัด โดยมักจะมาพร้อมอาการอื่นทั้งน้ำมูกไหล อ่อนเพลีย นอกจากนี้อาการไอเปียกยังสามารถเกิดจากโรคหลอดลมอักเสบ คออักเสบ ปอดอักเสบ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง

 

“การไอจนสำลักอาหาร” ในผู้สูงอายุ ภาวะอันตรายที่ปล่อยไว้ไม่ได้

เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้สูงวัย เนื่องจากอายุที่มากขึ้นทำให้กล้ามเนื้อและกลไกที่เกี่ยวข้องกับการกลืนทำงานช้าลง สำหรับการกลืนที่ลำบากจะส่งผลให้เกิดการสำลักในระหว่างรับประทานอาหาร ซึ่งการสำลักบ่อยๆ จะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะติดเชื้อในปอดได้ อีกทั้งการสำลักเพียงนิดเดียว ก็อาจทำให้เสียชีวิตได้ เพราะในกระบวนการกลืนอาหารโดยปกติ โคนลิ้นจะผลักอาหารให้เข้าไปอยู่ในคอหอย จากนั้นฝาปิดกล่องเสียงจะเคลื่อนตัวลงมาปิดทางเข้าของกล่องเสียง รวมทั้งสายเสียงทั้ง 2 ข้างจะเคลื่อนตัวมาชิดกันเพื่อปิดทางเข้าของหลอดลม ทำให้อาหารที่กำลังจะเคลื่อนตัวผ่านลงไปในทางเข้าของหลอดอาหารนั้นไม่สามารถหลุดเข้าไปในหลอดลมได้ จึงไม่เกิดการสำลัก แต่หากมีเศษอาหารหรือน้ำ หลังกลืนอาหาร หล่นเข้าไปอยู่ในหลอดลม จะทำให้เกิดอาการไอติดต่อกันหลายๆครั้ง เพื่อขับดันให้เศษอาหารนั้นหลุดออกไปจากหลอดลม จนกลายเป็นการสำลักอาหาร

ซึ่งในผู้สูงอายุแล้วถือเป็นภาวะเสี่ยงอันตรายอย่างมากๆ เนื่องจากผู้สูงอายุมักมีอาการปากแห้ง เพราะร่างกายสร้างน้ำลายได้น้อยลง ฟันและความแข็งแรงของฟันน้อยลง มีผลทำให้กำลังการบดเคี้ยวลดลง ทำให้ต้องใช้เวลาบดเคี้ยวอาหารนานขึ้น การทำงานของริมฝีปากและลิ้นลดลง ทำให้ต้องกลืนอาหารหลายครั้งกว่าปกติ นอกจากนี้ คอหอยของผู้สูงอายุยังปิดช้ากว่าวัยหนุ่มสาว ส่งผลให้อาหารอยู่ในคอหอยนานขึ้น ร่างกายอาจมีอาการหยุดหายใจขณะกลืน โดยเริ่มหยุดหายใจตั้งแต่หายใจเข้า ทำให้เมื่อกลืนอาหารแล้วต้องรีบหายใจทันที เสี่ยงต่อการสำลักได้ง่ายกว่าคนในวัยปกติอื่นๆ 

 

ในผู้สูงอายุมากกว่า 60 ปี จะพบอัตราเสียชีวิตด้วยภาวะปอดติดเชื้อ จากการสำลักสูงถึงเกือบ 30%

แนวทางการรักษาและป้องกัน

การรักษาอาการไอ ควรเริ่มจากการหาสาเหตุของอาการก่อนว่าเกิดจากสาเหตุใด บางคนเกิดจากการได้รับมลพิษ เช่น ฝุ่นควัน ภูมิแพ้ การสูบบุหรี่หรือการใช้ยาบางชนิด เมื่อเราหลีกเลี่ยงจากตัวกระตุ้นเหล่านั้นหรือหยุดยาที่ทำให้เกิดอาการไอ ก็จะทำให้อาการไอหายไปได้เอง

แต่หากมีอาการไอต่อเนื่องและรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน รวมถึงเกิดจากโรคบางชนิด ควรทานยาเพื่อบรรเทาอาการไอร่วมกับการรักษาโรคที่เป็นสาเหตุของอาการไอด้วย เช่น โรคหวัด โรคหลอดลมอักเสบ หรือโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ คออักเสบ

วิธีดูแลผู้สูงอายุเพื่อป้องกันการไอสำลักอาหาร

  • หลีกเลี่ยงตัวกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการไอ เช่น ควันบุหรี่ ฝุ่น อากาศเย็น การดื่มน้ำเย็น อาหารทอด
  • ดื่มน้ำสะอาดอยู่เสมอ เพื่อไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ และทำให้คอชุ่มชื้น
  • หายใจเอาไอน้ำเข้าไป หรือใช้เครื่องทำความชื้นภายในห้องได้
  • กลั้วคอด้วยน้ำอุ่นผสมเกลือเล็กน้อย เพื่อละลายเสมหะและเมือกในคอ รวมทั้งลดอาการเจ็บคอ
  • ควรงดอาหารเผ็ดจัด ของทอด อาหารไขมันสูง
  • งดการดื่มน้ำเย็นหรือน้ำแข็ง
  • งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และงดการสูบบุหรี่

อย่างไรก็ดี การ ไอบ่อย ไอมาก ในผู้สูงอายุควรได้รับการรักษา อีกทั้งต้องถูกฝึกให้กลืนอาหารอย่างเหมาะสม และสามารถรับประทานอาหารและน้ำได้อย่างปลอดภัย รวมถึงป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่เกิดตามมาได้ เช่น ภาวะปอดอักเสบติดเชื้อ ภาวะขาดน้ำ ภาวะขาดสารอาหาร ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุท่านั้นๆ โดยตรง ดังนั้น บุตรหลานควรเฝ้าระวังและคอยสังเกตผู้สูงอายุไว้ให้ดีเพื่อไม่ให้เกิดเรื่องที่น่าเศร้าในครอบครัว ยิ่งไปกว่านั้นคือการส่งเสริมให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุท่านนั้นๆ ดีขึ้นด้วยนั่นเอง

 


บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

บทความอื่นๆ

หากสนใจหรืออยากสอบถามบริการ สามารถสอบถามได้ที่ รักษ์คุณ โฮมแคร์ & รักษ์คุณ เฮลท์ รีแฮบิลิเทชั่น

เบอร์โทรศัพท์ 062-442-5962 

เวลาทำการ จันทร์ – อาทิตย์ 08.00-20.00 น.

Line รักษ์คุณ โฮมแคร์: @rukkhun.hc (มี @)

เพิ่มเพื่อน

Facebook Page: รักษ์คุณ โฮมแคร์

รักษ์คุณ เฮลท์ รีแฮบิลิเทชั่น Rukkhun Health Rehabilitation Rukkhun Home Care รักษ์คุณ โฮมแคร์
บริการ รักษ์คุณ โฮมแคร์ เป็นสถานบริการดูแลฟื้นฟูผู้ป่วยหลอดเลือดในสมองตีบ ผู้สูงอายุ ทั้งระยะสั้น และระยะยาว ดูแลผู้ป่วยหลังผ่าตัด ฟื้นฟูสมรรถภาพหลังอาการเจ็บป่วยโดยทีมสหวิชาชีพ ประกอบไปด้วย ทีมแพทย์เฉพาะทาง มีแพทย์ที่พร้อมให้คำปรึกษาตลอด 24 ชม. ทีมผู้ดูแลที่มีประสบการณ์ในการดูแลผู้สูงอายุและผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ให้บริการกระตุ้นสมองด้วยแม่เหล็กไฟฟ้า (TRANSCRANIAL MAGNETIC STIMULATION: TMS) และกายภาพบำบัดครบวงจร (REHABILITATION CENTER) พร้อมให้คำปรึกษาตรวจและรักษาโดยนักกายภาพบำบัดผู้เชี่ยวชาญ ที่นี่เราให้เป็นมากกว่าสถานบริการพยาบาลเพราะเราเน้นการให้บริการแบบครบวงจร ทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่รักในการบริการพร้อมดูแลผู้สูงวัยทุกท่านประดุจญาติผู้ใหญ่ของตนเอง มีบริการดูแลช่วยเหลือกิจวัตรประจำวัน ดูแลทำความสะอาดร่างกายโดยทั่วไปในกรณีที่ผู้ป่วยช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ตรวจวัดความดัน ชีพจร อุณหภูมิ ออกซิเจน กายภาพบำบัด ดูแลสุขภาพตามคำสั่งแพทย์ บริการอาหาร 3 มื้อ และอาหารว่างที่มีทีมดูแลด้านโภชนาการให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคลโดยเฉพาะ รวมทั้งมีกิจกรรมสันทนาการให้ผู้สูงวัย นอกจากนี้เราก็ใส่ใจด้านความปลอดภัยอย่างสูงสุดด้วยการติดกล้องวงจรปิดทุกจุดในสถานที่พักตลอด 24 ชั่วโมง