อาการนอนกระตุก ในผู้สูงอายุ ภัยร้ายที่อันตรายกว่าที่คิด

อาการนอนกระตุก เป็นการเคลื่อนไหวทางร่างกายที่เราไม่รู้ตัวและไม่ได้ตั้งใจ ซึ่งในผู้สูงอายุบางท่านอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น รู้สึกเหมือนตกจากที่สูง หัวใจเต้นถี่-เต้นรัว ซึ่งสามารถพบได้ตั้งแต่ช่วงก่อนนอนไปจนถึงระหว่างการนอนของผู้สูงอายุ ส่งผลให้พวกท่านนอนหลับไม่สนิทและสะดุ้งตื่นกลางดึกได้

อาการนอนกระตุก ในผู้สูงอายุเกิดจากอะไร อันตรายหรือไม่?

โดยทั่วไปแล้วมนุษย์เรานั้นต้องมีเวลานอนนอนพักผ่อนให้เพียงพอ ประมาณ 8 ชั่วโมงต่อวัน โดยเฉพาะในผู้สูงอายุนั้น การนอนพักผ่อนเป็นเรื่องสำคัญมาก เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่ร่างกายต้องซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอนั่นเอง อย่างไรก็ดี เมื่อเกิดอาการกระตุกในขณะที่นอนหลับนั้น ทำให้ผู้สูงอายุบางท่านต้องสะดุ้งตื่นและหลับไม่สนิทได้ ทำให้นอนได้ไม่เต็มอิ่มและไม่เต็มที่ และส่งผลเสียต่อสุขภาพในที่สุด ซึ่งหากเป็นเช่นนี้บุตรหลานควรรับมืออย่างไร?

นอนกระตุกในผู้สูงวัยเกิดจาก…..

นอนกระตุก (Hypnic Jerks) เกิดจากการหดตัวจากกล้ามเนื้อซึ่งทำให้เกิดอาการการกระตุกอย่างกะทันหันในช่วงระยะเวลาสั้น ๆ ไม่ใช่อาการผิดปกติจากการนอนหลับ อย่างไรก็ตาม ความผิดปกติจากการนอนหลับ อาจนำไปสู่ความวิตกกังวล และทำให้นอนไม่หลับ เพราะกังวลว่าจะเกิดการกระตุกซ้ำๆ ขณะนอนหลับ

ลักษณะอาการ

ผู้ป่วยที่มีอาการนอนกระตุกบ่อย ๆ จะมีลักษณะอาการระดับรุนแรงที่แตกต่างกันออกไป โดยส่วนใหญ่มีลักษณะอาการดังต่อไปนี้

• กล้ามเนื้อกระตุกขณะนอนหลับ
• หัวใจเต้นเร็ว หายใจถี่ขึ้น
• เหงื่อออก
• อารมณ์แปรปรวน

สาเหตุที่ทำให้เกิดการนอนกระตุกในผู้สูงอายุ

แม้จะดูเป็นอาการธรรมดา แต่การนอนกระตุกในผู้สูงอายุนั้นสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ในบางรายนั้นมักไม่พบสาเหตุที่แน่ชัด แต่ปัจจัยเสี่ยงบางอย่างอาจกระตุ้นให้เกิดอาการได้ เช่น

1.ความเครียดและวิตกกังวล

อารมณ์ทางลบ ไม่ว่าจะเป็นความเครียด ความรู้สึกวิตกกังวล หรือความเศร้า อาจส่งผลต่อการทำงานของสมองจนกระตุ้นให้สมองและร่างกายตื่นตัวเพื่อรับมือกับสิ่งที่กำลังกังวล จึงทำให้ร่างกายเกิดการกระตุกแบบฉับพลัน

2.การออกกำลังกาย

การออกกำลังกายจะส่งผลให้กล้ามเนื้อและสมองทำงานเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะการออกกำลังกายในช่วงค่ำหรือใกล้เวลานอนหลับ ซึ่งทั้งกล้ามเนื้อและสมองอาจทำงานต่อเนื่องหลังหยุดออกกำลังกายไปหลายชั่วโมง จึงอาจทำให้เกิดการกระตุกของร่างกายระหว่างนอนหลับได้

3.คาเฟอีน

อย่างที่ทราบกันดีว่าคาเฟอีนเป็นสารที่ทำให้ร่างกายและสมองเกิดการตื่นตัว ซึ่งในบางครั้งการรับประทานเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนสูงหรือการรับประทานใกล้เวลานอนจะทำให้คาเฟอีนยังคงหลงเหลืออยู่ในร่างกาย จึงอาจไปกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทระหว่างนอนหลับและเกิดอาการนอนกระตุกตามมา

4.ลักษณะการนอน

เช่น การนอนคว่ำ ซึ่งอาจทำให้หายใจไม่ออกอาจนำไปสู่การกระตุกของกล้ามเนื้อ

วิธีรับมือเมื่อผู้สูงอายุนอนกระตุก

แม้ว่านอนกระตุกจะไม่ใช่อาการที่ร้ายแรง แต่สามารถปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์บางอย่างเพื่อป้องกันอาการนอนกระตุกหรือลดความถี่ให้เกิดน้อยลงได้ เช่น

• เปลี่ยนเวลาในการออกกำลังกายไม่ให้ใกล้เวลานอนมากเกินไป
• ลดปริมาณคาเฟอีนและงดคาเฟอีนในช่วงบ่ายไปจนถึงก่อนนอน
• งดสูบบุหรี่และสารกระตุ้นอื่น ๆ อย่างเครื่องดื่มชูกำลัง
• งดเล่นเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ อย่างสมาร์ตโฟน แท็บเล็ต และคอมพิวเตอร์ก่อนเข้านอนอย่างน้อย 30 นาที
• ทำกิจกรรมผ่อนคลายเบา ๆ ก่อนนอน เช่น นั่งสมาธิ อ่านหนังสือเพื่อลดความเครียดและความกังวล
• หากคาดว่าอาการดังกล่าวมีสาเหตุมาจากยาที่ใช้ ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่

แนวทางการรักษา

แม้จะเป็นภาวะที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การรักษาและดูแลตนเองจะสามารถบรรเทาความรุนแรงของอาการที่เกิดขึ้นได้ โดยทำตามวิธีดังต่อไปนี้

รับประทานอาหารที่ดี

ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายในปริมาณที่เหมาะสม โดยเฉพาะอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็ก เช่น ผักปวยเล้ง อาหารทะเลประเภทกุ้งหรือหอย เครื่องในสัตว์ เป็นต้น และอาหารที่มีกรดโฟลิคสูง เช่น พืชตระกูลถั่ว หน่อไม้ฝรั่ง และไข่ เป็นต้น เพราะหากมีธาตุเหล็กและกรดโฟลิค ในเลือดอยู่ในระดับต่ำ อาจส่งผลให้เกิดอาการของภาวะนี้ได้

หลีกเลี่ยงคาเฟอีน

ควรให้ผู้สูงอายุงดการบริโภคผลิตภัณฑ์ที่มีคาเฟอีนเป็นส่วนประกอบ เช่น ชา กาแฟ โกโก้ น้ำอัดลม เครื่องดื่มชูกำลัง ช็อกโกแลต เป็นต้น รวมถึงงดใช้ยาที่มีคาเฟอีนเป็นส่วนประกอบอย่างยาแก้ปวดหัวไมเกรน เนื่องจากคาเฟอีนจะทำให้อาการของภาวะนี้รุนแรงยิ่งขึ้น

ใช้ยารักษา

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญอาจสั่งจ่ายยาในกรณีที่อาการนั้นอยู่ในขั้นรุนแรง โดยยาที่ใช้บรรเทาอาการขากระตุกขณะนอนหลับเป็นกลุ่มยาแบบเดียวกันกับที่ใช้รักษาอาการ RLS หรือโรคขาอยู่ไม่สุข เพื่อยับยั้งการหดเกร็งของกล้ามเนื้อนั่นเอง

ท้ายที่สุด อาการของภาวะนี้ได้ด้วยการดูแลสุขภาพกายใจของผู้สูงวัยให้ดีอยู่เสมอ โดยสังเกตความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับท่านและไปพบแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพเป็นระยะ โดยเฉพาะการตรวจระดับธาตุเหล็กและกรดโฟลิคในเลือดที่แสดงถึงการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกายว่าสามารถทำงานได้อย่างปกติและมีประสิทธิภาพหรือไม่ รวมทั้งลูกหลานควรปรับเปลี่ยนวิธีการใช้ชีวิตของพวกท่านให้ส่งผลดีต่อสุขภาพมากขึ้น เช่น งดดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์หรือคาเฟอีน งดสูบบุหรี่ ทำกิจกรรมผ่อนคลายความเครียดอย่างการเล่นโยคะ การนั่งสมาธิ การนวด หรือการแช่น้ำอุ่นก่อนนอน เป็นต้น

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

• 6 ท่า กายภาพบําบัด ผู้ป่วยหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ
  
• เฝ้าระวัง! โรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ
  
• อัลไซเมอร์ในผู้สูงอายุ อันตรายอย่างไร?