TMS หรือ เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เป็นเทคโนโลยีที่ค่อนข้างเป็นที่นิยมในการนำมารักษาโรคที่เกี่ยวกับระบบประสาทและสมอง เนื่องจากเป็นเทคโนโลยีที่ช่วยในการกระตุ้นเซลล์สมองให้สามารถกลับมาทำงานได้ดีขึ้นนั่นเอง อย่างไรก็ดี โรคทางสมองมีอยู่หลายชนิดด้วยกัน ซึ่ง เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า นี้สามารถรักษาโรคอะไรได้บ้าง และมีข้อที่ควรระวังหรือไม่ ในบทความนี้มีคำตอบ
TMS คืออะไร มีประโยชน์อย่างไร รักษาโรคอะไรได้บ้าง?
ในปัจจุบัน การรักษา โรคทางสมอง มีหลายๆทางเลือกมากยิ่งขึ้น เช่น แพทย์แผนจีน แพทย์แผนไทย กายภาพบำบัด การฝึกเดินด้วยหุ่นยนต์ รวมไปถึงอีก 1 เครื่องมือการรักษา ที่เป็นที่นิยมคือ เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า นั่นเอง เชื่อว่าหลายๆ ท่านยังมีข้อสงสัยว่า เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า คืออะไร มีประโยชน์อย่างไร ซึ่งในบทความนี้จะมาอธิบาย เกี่ยวกับเครื่องมือนี้ให้ทุกท่านรู้จักกันมากยิ่งขึ้น
เครื่อง TMS คืออะไร?
คือ เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า โดยใช้หลักการการเกิดสนามแม่เหล็กไฟฟ้า ตามหลักการของ Faraday เมื่อปล่อยกระแสไฟฟ้าผ่านขดลวด (หัว Coil ของเครื่อง) จะเหนี่ยวนำทำให้เกิดสนามแม่เหล็ก ผ่านกะโหลกศีรษะ ลงไปกระตุ้น ตัวกลางที่มีคุณสมบัตินำไฟฟ้าได้ คือ เซลล์ประสาท ซึ่งเปรียบเสมือน ขดลวดเหนี่ยวนำที่สอง จึงทำให้เกิดกระแสไฟฟ้าไหลเวียนในสมองได้ โดยที่เราไม่ต้องผ่านกระแสไฟฟ้าเข้าสู่สมองโดยตรง
เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า รักษาอย่างไร และมีหลักการในการทำงานอย่างไรบ้าง
สำหรับขั้นตอนการรักษาของเครื่อง TMS นั้นจะมีวิธีการโดยนำหัวส่งคลื่นแม่เหล็ก ( treatment coil ) มาวางตรงจุดหรือบริเวณที่ต้องการรักษา โดยมีหลักการทำงานจากคลื่นแม่เหล็กที่มีลักษณะใกล้เคียงกับเครื่องสร้างภาพด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้า (magnetic resonance imaging: MRI) ซึ่งเป็นการใช้กระแสแม่เหล็กไฟฟ้าขนาดอ่อนๆ กระตุ้นให้วงจรกระแสประสาทสมองทำงาน ไม่ทำให้เกิดความเจ็บปวดและมีความปลอดภัยสูง
อย่างไรก็ตาม สำหรับการรักษาด้วยวิธีนี้ผู้ป่วยจะไม่ได้รับความเจ็บปวดแต่อย่างใด เพราะกระบวนการรักษานั้นไม่มีการผ่าตัด หรือฉีดสิ่งใดเข้าสู่ร่างกาย แม้ในขณะที่ทำ TMS ผู้ป่วยอาจรู้สึกถึงการกระตุกของกล้ามเนื้อบ้าง แต่จะไม่สร้างความเจ็บปวดให้กับผู้ป่วย
ทำไม การกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ถึงเป็นทางเลือกในการรักษา?
จากข้างต้นที่ได้กล่าวไปว่าการรักษาโรคทางสมองนั้นมีหลายวิธี แต่การรักษาด้วย TMS นั้นเป็นวิธีที่ได้รับเลือกจากหลาย ๆ คนให้เป็นแนวทางการรักษา เนื่องด้วยเพราะข้อประโยชน์ต่าง ๆ ดังนี้
ช่วยเร่งระยะเวลาการรักษาให้ผู้ป่วยฟื้นฟูได้อย่างมีประสิทธิภาพ
โดยเฉพาะผู้ป่วยจากภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต โรคสมองเสื่อม โรคซึมเศร้า ไมเกรน และอาการปวดเรื้อรังจากระบบประสาทและกล้ามเนื้อได้เร็วขึ้น โดยเฉพาะผู้ป่วยที่อยู่ช่วงนาทีทองหรือระยะเริ่มต้นของโรค หากเข้ารับการรักษาได้อย่างทันท่วงที ผู้ป่วยมีแนวโน้มสูงมากที่จะหายจากอาการ เนื่องด้วยคลื่นแม่เหล็กจะไปช่วยทำการกระตุ้นเซลล์ประสาทฟื้นฟูและกลับมาเชื่อมต่อกัน
เข้ารับการรักษาได้รับผลข้างเคียงน้อย และไม่ต้องพักฟื้น
จากที่กล่าวไปข้างต้นว่าการรักษาด้วยวิธี TMS นั้น ถือเป็นการรักษาแนวใหม่และเป็นทางเลือกต่อโรคทางสมอง มีความปลอดภัยสูง สามารถเข้ารับการรักษาได้หลายครั้ง และมีผลกระทบจากการรักษาน้อยมาก ใช้เวลาในการรักษาเพียงไม่นาน แต่ให้ผลในการรักษาที่มีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ การทำTMS สามารถรักษาเป็นครั้งๆได้ ทุกครั้งที่เข้ารับการรักษา ไม่ต้องนอนพักฟื้นและสามารถกลับบ้านได้เลยทันทีอีกด้วย
สามารถรักษาร่วมกับวิธีอื่น ๆ ได้
โดยเฉพาะกับการทำกายภาพบำบัด เช่น ในการฟื้นฟูอาการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจำนวนมาก เช่น ภาวะอ่อนแรงของกล้ามเนื้อแขนและขา อาการพูดลำบาก อาการกลืนผิดปกติ หากนำมารักษาควบคู่กับการทำกายภาพบำบัด ก็พบว่ามีความปลอดภัย ผู้ป่วยสามารถทนต่อการรักษาได้และมีประสิทธิภาพสูง
เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า รักษาโรคและภาวะใดได้บ้าง
เทคโนโลยี เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า สามารถใช้ในการรักษาร่วมกับโรคต่าง ๆ ดังนี้
โรคในระบบประสาทส่วนกลาง (สมองและไขสันหลัง)
นวัตกรรมการรักษาด้วย เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ( Repetitive transcranial magnetic stimulation ) สามารถรักษาร่วมเพื่อช่วยฟื้นฟู หรือรักษาภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต,โรคสมองเสื่อม,โรคซึมเศร้า และไมเกรน
โรคของระบบประสาทภายนอกสมอง
เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า สามารถใช้เพื่อรักษาอาการภาวะปวดเรื้อรังจากระบบเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ เช่น คอ บ่า ไหล่ อาการปวดและชาจากหมอนรองกระดูกสันหลัง ทับเส้น อาการปวดตามข้อเข่า นิ้วล๊อค และรองช้ำ
อย่างไรก็ตาม การรักษาด้วย เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า นั้นไม่ใช่แค่เพียงเพื่อกระตุ้นผู้ป่วยในกลุ่มโรคทางประสาทดังกล่าวเท่านั้น แต่สามารถใช้รักษาภาวะอื่น ๆ ได้อีกด้วย เช่น ภาวะที่ผู้ป่วยมีปัญหาในการพูด ภาวะที่มีปัญหาทางอารมณ์ เป็นต้น การกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ให้ได้ผลดียิ่งขึ้นอาจทำร่วมกับการทำกายภาพบำบัดเพื่อส่งเสริมการเคลื่อนไหวที่ถูกต้อง เพื่อให้พัฒนาได้อย่างต่อเนื่องและได้รับคำแนะนำในการออกกำลังกายเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อได้อย่างถูกวิธี
ผลของการรักษาจาก เครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
โดยทั่วไปแล้ว ประโยชน์ของการกระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าขึ้นอยู่กับปัจจัยของแต่ละบุคคล ผู้ป่วยบางรายอาจตอบสนองได้ดีต่อการรักษา ทำให้การฟื้นฟูสภาพเป็นไปอย่างรวดเร็ว ในทางตรงข้ามผู้ป่วยบางรายอาจตอบสนองได้ค่อนข้างช้าหรือไม่พบการเปลี่ยนหลังการรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ซึ่งผลการรักษายังขึ้นกับปัจจัยอื่นด้วย เช่น ความแรงของการกระตุ้น การวางขดลวด ชนิดของขดลวด ความถี่ในการกระตุ้น เป็นต้น
ข้อควรระวังและผลข้างเคียงจากการกระตุ้นสมองด้วยเครื่องกระตุ้นแม่เหล็กไฟฟ้า
ผลการรักษาจากในประเทศและต่างประเทศพบว่า การรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นแม่เหล็กไฟฟ้าสมองนั้นจะมีความปลอดภัยสูงและผลข้างเคียงต่ำ แต่การรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยไฟฟ้านั้น ก็มีข้อยกเว้นสำหรับผู้ที่มีข้อจำกัดดังต่อไปนี้ คือ ผู้ป่วยที่มีโลหะฝังอยู่ในสมอง มีอาการหรือภาวะชักมาก่อน เช่น คลิปหนีบเส้นเลือดโป่งพองในสมอง ฝังอุปกรณ์อิเล็คทรอนิกส์ต่างๆ เช่น เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ เป็นต้น
ผลข้างเคียงจากการรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วย มีอะไรบ้าง?
- ชักเกร็งกระตุก (ความเสี่ยง 2%) ขึ้นอยู่กับประวัติชักก่อนหน้า, รอยโรคที่สมองขนาดใหญ่ หรือมีแผลผ่าตัดสมอง, การใช้ไฟฟ้ากระตุ้นที่มีความถี่และความแรงของไฟฟ้าสูง
- ปวดศีรษะ
- วิงเวียนศีรษะ
ซึ่งผลข้างเคียงดังกล่าวเป็นเพียงแค่กลุ่มอาการที่มีความน่าจะเป็นเท่านั้น โดยโอกาสที่จะเกิดขึ้นจริงค่อนข้างน้อยมาก ๆ เนื่องจากกระแสคลื่นแม่เหล็กที่ถูกส่งออกมาเป็นการใช้กระแสแม่เหล็กไฟฟ้าขนาดอ่อน ๆ เท่านั้น ซึ่งถือว่ามีความปลอดภัยสูง
อย่างไรก็ดี การรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นเซลล์สมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟ ต้องมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญคอยอยู่ด้วยทุกขั้นตอน หากบุตรหลานท่านใดต้องการพาผู้สูงอายุในครอบครัวเข้ารับการรักษาเช่นนี้ ก็ควรพาท่านเข้าพบแพทย์เพื่อทำการปรึกษาและรับคำแนะนำว่าสามารถเข้ารับการรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นเซลล์สมองได้หรือไม่ เนื่องจากแพทย์อาจทำการประเมินอาการในเบื้องต้นเพื่อให้ทราบอย่างแน่ชัดเสียก่อน เพื่อความปลอดภัยและผลการรักษาที่เป็นไปตามคาดหวังนั่นเอง
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
บทความอื่นๆ
ผู้ป่วย อัลไซเมอร์ ไม่ยอมนอน ดูแลอย่างไรดี?
ปวดศีรษะจากกล้ามเนื้อเกร็งตัว ในผู้สูงอายุ อันตรายหรือไม่ รักษาอย่างไร?
5 ท่า บริหาร หัวใจ ผู้ สูงอายุ ช่วยให้ผู้สูงวัยหัวใจแข็งแรง