“ระบบทางเดินอาหาร” เป็นอีกระบบหนึ่งที่สำคัญของร่างกายมนุษย์เรา โดยเฉพาะในวัยผู้สูงอายุ ที่เมื่อมีอายุที่เพิ่มขึ้น ระบบต่างๆ ในร่างกายก็จะเสื่อมลงไปตามการเวลา โดยระบบของทางเดินอาหารนี้ หากมองเผินๆ หลายๆ คนอาจมองว่าเป็นปัญหาที่เกี่ยวกับท้องหรือลำไส้เท่านั้น แต่เเท้จริงแล้วการที่ผู้สูงวัยสักคนจะมีปัญหาเรื่องระบบย่อยอาหารหรือทางเดินอาหารได้นั้น ไม่จำเป็นต้องมีปัญหามาจากกระเพาะของพวกท่านอย่างเดียว แต่บุตรหลานต้องดูแลตั้งแต่สุขภาพช่องปากและระบบอื่นด้วย
“ระบบทางเดินอาหาร” ของผู้สูงอายุ เมื่อเริ่มเสื่อม ต้องดูแลอย่างไร?
สำหรับวัยสูงอายุนั้น ระบบร่างกายจะเสื่อมประสิทธิภาพลง ทำให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมา เช่น เกิดโรคภัยไข้เจ็บ หรือทำให้ระบบร่างกายทำงานผิดปกติได้
ระบบทางเดินอาหาร ก็เป็นระบบที่มีความสำคัญต่อร่างกายของคนเรา เพราะร่างกายของเราต้องการอาหารในทุกวัน และวันละ 3 มื้อเป็นอย่างน้อย สิ่งเหล่านี้ ทำให้เมื่อร่างกายทำงานผิดปกติ จึงเกิดผลตามมานั่นเอง
ระบบอื่นๆ ที่สัมพันธ์กับทางเดินอาหาร
1. ช่องปากและฟัน เยื่อบุช่องปาก
เยื่อบุช่องปากบางลง แต่ยังสามารถแบ่งตัวเป็นปกติ น้ำลายจากต่อมน้ำลายลดลงบ้าง เนื้อฟันในผู้สูงอายุจะลดความทึบลง เหงือกร่นลงจากคอฟัน เนื่องจากความเสื่อมของ alveolar bone ขณะที่กระดูกขากรรไกรหดลงเรื่อย ๆ ทำให้ฟันเริ่มโยกคลอนได้ง่าย
2. หลอดอาหาร
การไหลผ่านของอาหารจากลำคอสู่กระเพาะอาหารช้าลง เนื่องด้วย ความเสื่อมโทรมของร่างกาย
3. กระเพาะอาหาร
โดยเมื่อผู้สูงวัยมีอายุที่มากขึ้น น้ำย่อยจากกระเพาะอาหารก็จะมีความเป็นกรดลดลง
4. ตับ
น้ำหนักของตับจะลดลงถึง 25 % จากอายุ 20 ปี ถึง 70 ปี เนื่องจากเซลล์ตับลดจำนวนลง ปริมาณเลือดที่ไหลเวียนผ่านตับจึงลดได้ถึง 35 % จากอายุ 20 ปี ถึง 90 ปี ทำให้การกำจัดยาที่เข้าสู่ร่างกาย ช้าลง ผู้สูงอายุจึงมีความโน้มเอียงในการเกิดพิษจากยาและแอลกอฮอล์ได้ง่ายกว่าบุคคลทั่วไป
5. ลำไส้
มีการเคลื่อนตัวช้าลง ทำให้ท้องผูกได้ง่าย ส่วนความสามารถในการดูดซึมอาหารไม่ลดลง โดยเฉพาะการดูดซึมไขมันไม่แตกต่างไปจากคนวัยหนุ่มสาว แต่การดูดซึมคาร์โบไฮเดรตและโปรตีนลดลงเล็กน้อย
เมื่อ “ทางเดินอาหารของผู้สูงอายุ” มีปัญหา ระบบอื่นๆ ก็มีปัญหาตามไปด้วย
ระบบนี้ เริ่มต้นจากปากไปหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ซึ่งแสดงให้เห็นว่ามีหลากหลายอวัยวะที่ต้องทำหน้าที่ร่วมกัน และนั่นจึงหมายถึง เมื่อร่างกายของผู้สูงอายุมีปัญหา ก็จะส่งผลต่อหลายอวัยวะเช่นเดียวกัน
1. กลืนลำบาก
สาเหตุก็มาจากการบีบตัวของหลอดอาหารอ่อนแอลงไป รวมทั้งเส้นประสาทที่มาหล่อเลี้ยงก็เสื่อมลงตามวัยทำให้บีบตัวผิดปกติ ทำให้กลืนแล้วติดแน่น ๆ หน้าอก ในบางรายอาจมีอาการเจ็บ และอาจสำลักได้ในกรณีที่แย่ที่สุด
2. ท้องผูก
แท้จริงแล้ว ผู้สูงอายุที่มีสุขภาพแข็งแรงก็ไม่ได้มีท้องผูกมากมายอะไร แต่ในรายที่มีอาการท้องผูกมากๆ มักเป็นผู้สูงอายุที่ต้องนอนในโรงพยาบาลนานๆ หรือมีโรคภัยที่ทำให้เคลื่อนไหวไม่ค่อยได้ , ไม่มีแรงเบ่งอุจจาระ (เช่น โรคถุงลมโป่งพอง) หรือกินยาบางอย่างเป็น ประจำ เช่น ยาเสริมธาตุเหล็ก เป็นต้น
3. เลือดออกจากทางเดินอาหารส่วนต้น
โดยสาเหตุหลักๆ มักมาจาก แผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ กระเพาะอาหารอักเสบ หลอดอาหารอักเสบ จะมีลักษณะอาการที่ผู้สูงอายุอาเจียนเป็นน้ำสีกาแฟ หรือถ่ายอุจจาระดำ เนื่องจากผู้สูงอายุมีเลือดออกจากทางเดินอาหารส่วนต้นแล้วนั่นเอง
4.กระเพาะอาหาร
ถ้าเป็นโรคไม่ว่าจะเป็นจากทางกายหรือทางใจจะทำให้ผู้สูงอายุมีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียนได้
5.หลอดอาหาร
เกิดโรคกลืนอาหารแล้วรู้สึกติด มีความรู้สึกมีอะไรค้างอยู่ที่คอหอย หรือทรวงอกรู้สึกอึดอัดซึ่งในคนแก่มักเกิดโรคมะเร็ง 70-80%
แนวทางการดูแลผู้สูงอายุให้ห่างไกลจากปัญหาทางเดินอาหาร
-
ด้านอาหาร
ระบบนี้เริ่มต้นตั้งแต่ ช่องปาก หลอดอาหาร กระเพราะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ซึ่งผู้สูงอายุ ระบบย่อยและการดูดซึมสารอาหารจะไม่สมบูรณ์แล้ว ประกอบกับการบดเคี้ยว การสบของฟัน หรือ มีปัญหาสุขภาพช่องปาก อาจส่งผลให้การเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด ประสิทธิภาพของน้ำย่อย ปริมาณน้ำย่อย และการเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารและลำไส้ถดถอย เกิดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อย การย่อยการดูดซึมสารอาหารไม่สมบูรณ์ และอาจทำให้ท้องผูกตามมา ดังนั้น ผู้สูงอายุ จึงควรรับประทานอาหารที่ย่อยง่ายๆ รสชาดไม่จัดและให้ครบทั้ง 5 หมู่ และสัดส่วนของอาหารที่พอเหมาะ ลดเค็ม ลดหวาน ลดชา กาแฟ ลดแอลกอฮอล์
-
ด้านระบบขับถ่าย
ผู้สูงอายุมักมีปัญหาระบบขับถ่าย ทั้งถ่ายหนัก ถ่ายเบา กล่าวคือ อาจมีปัญหากลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะเล็ด อันเนื่องจากการเสื่อมของกล้ามเนื้อหูรูดกระเพราะปัสสาวะ โดยผู้หญิงสูงอายุ จะมีปัญหามากกว่าผู้ชายสูงอายุ อันเนื่องจาก ขาดฮอร์โมนเพศ จากภาวะหมดประจำเดือน หรือมีปัญหาท้องผูกง่าย ท้องเสียง่าย หรือภาวะลำไส้แปรปรวน ดังนั้น สุขอนามัย จึงเป็นสิ่งสำคัญมาก แนวทางการปฏิบัตตัวของผู้สูงอายุ เพื่อสุขภาวะที่ดีของการขับถ่าย
-
ด้านการออกกำลังกาย
ด้วยความเสื่อมถอยของร่างกายของผู้สูงอายุ กล้ามเนื้อแขน ขา และความแข็งแรง ความยืดหยุ่นของกระดูก และข้อต่อต่างๆนั้นลดน้อยถอยลงไปมาก ผู้สูงอายุจึงต้องระวังตัวเองให้ห่างไกลการเกิดอุบัติเหตุ และควรออกกำลังกายสม่ำเสมอเพื่อให้กล้ามเนื้อแข็งแรงและ ยืดหยุ่นได้ดี
-
ด้านสุขภาพจิต
จากที่กล่าวไปข้างต้นว่า หากผู้สูงอายุมีปัญหาด้านสุขภาพจิต ก็จะทำให้เกิดอาการเบื่ออาหารตามมาด้วย ดังนั้น บุตรหลานจึงควรดูแลในเรื่องของสุขภาพจิตใจของผู้สูงอายุที่บ้านให้ดี ให้ท่ารู้สึกถึงความเป็นที่รักและเป็นที่พึ่งพิงให้กับลูกหลาน จะทำให้ท่านภูมิใจในตนเองและมีความสุขมากขึ้น
ท้ายที่สุด การดูแลจากบุตรหลานเป็นเรื่องที่สำคัญที่สุด เนื่องจากระบบนี้มักจะมีปัญหาหลักๆ มาจากสภาพร่างกายของผู้สูงอายุที่เสื่อมลงตามสภาพ สิ่งที่จะคอยทำนุบำรุงให้ท่านมีความแข็งแรงอยู่ได้ก็คือการดูแลที่ดีจากคนในครอบครัว ทั้งเรื่องอาหาร ความเป็นอยู่ และกิจกรรมการออกกำลังที่เหมาะสมกับวัยด้วย ทั้งนี้หากบุตรหลานอยากทราบวิธีการดูแลที่มากกว่าข้างต้น ก็สามารถเข้ารับคำปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ เพื่อประสิทธิภาพที่ดีขึ้นนั่นเอง
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
บทความอื่นๆ
ผู้ป่วย อัลไซเมอร์ ไม่ยอมนอน ดูแลอย่างไรดี?
ปวดศีรษะจากกล้ามเนื้อเกร็งตัว ในผู้สูงอายุ อันตรายหรือไม่ รักษาอย่างไร?
5 ท่า บริหาร หัวใจ ผู้ สูงอายุ ช่วยให้ผู้สูงวัยหัวใจแข็งแรง